Het winkelcentrum waar ik veel van de boodschappen doe krijgt een facelift en wordt uitgebreid. Dat was voor mij de aanleiding om aandacht te besteden aan de fietsvriendelijkheid van supermarkten. De auto krijgt er meestal veel ruimte en dat gaat vaak ten koste van de fietser. We moeten echter streven naar een leefomgeving die de gezondheid bevordert en voorkomen afhankelijk te worden van de auto.
Waar gaat het bij de verbetering van de fietsbereikbaarheid van supermarkten concreet om? Al praktisch nadenkend ben ik tot acht criteria gekomen die bij de ontwikkeling van een fietsvriendelijke supermarktlocatie aandacht verdienen. De locatiekeuze en het assortiment laat ik buiten beschouwing omdat ze tot een andere besluitvormingsorde behoren en personeel ook, want dat verdient een separate afgesloten stalling.
Ik heb er voor gekozen om hieronder goede voorbeelden te laten zien. Laat u daardoor niet misleiden, want het was gemakkelijker geweest om zonden aan de kaak te stellen. Er valt derhalve nog wel wat te doen!
1.Handige logistiek
De ruimtelijke organisatie van het handelingsproces voor de fietsende klant zet ik bewust op plaats 1. Het maakt snel duidelijk of de fietser serieus genomen wordt. Het uitgangspunt zou moeten zijn dat ook fietsers die veel boodschappen willen meenemen worden gefaciliteerd. Die fietsers willen vaak de fietstassen vanuit de winkelwagen vullen. Het logistiek systeem is goed als de toegang obstakelvrij is, als er tot bij de fietsparkeerplaats kan worden gefietst, als er winkelwagens dichtbij de fietsparkeerplaats staan en aan de looproute, als er voldoende manoeuvreerruimte is en als de loopafstanden tot de winkel kort zijn. Bij voorkeur ligt de fietsparkeerplaats naast de winkeldeur, dichterbij dan de meest nabije autoparkeerplaats.
Ogenschijnlijk is deze super in Oostvoorne niet indrukwekkend, maar deze voldoet door een goede basisstructuur wel aan belangrijke praktische voorwaarden. Hier komen dan ook heel wat klanten op de fiets.
2.Efficiënt parkeersysteem
Hierbij gaat het om kwantiteit en kwaliteit. Voor de keuze van fietsparkeersystemen is het FietsParkeur ontwikkeld. Maar vanuit de gebruiker is fietsvriendelijkheid eenvoudig vast te stellen als er genoeg plekken voor het aantal klanten zijn en als het parkeren van de fiets gemakkelijk gaat. Nietjes hebben bij supermarkten als voordelen voor de gebruikers dat ze voor allerlei fietsmodellen kunnen worden gebruikt, dat ze van twee kanten benaderbaar kunnen zijn, dat de fiets niet hoeft te worden getild en dat aanbinden mogelijk is.
De super om de hoek heeft de voorzieningen goed in orde. Brede aanleunhekken in het zicht, met naastliggend nog extra opstelruimte voor drukke momenten en aan de straat het Tulipsysteem. Er valt hier zelfs iets te kiezen voor de fietser…
3.Sociale ruimte
Boodschappen doen heeft ook een sociale functie die erkenning verdient. Gemeenten benoemen winkellocaties terecht als (wenselijke) ontmoetingsplaatsen. Maar in hoeverre zijn ze dat? Het is immers logisch dat bedrijven in de eerste plaats streven naar efficiënte verkoop. De mate waarin de locatie toch sociaal contact mogelijk maakt heeft ook invloed op de veiligheid. In een menselijke supermarktomgeving zou het in ieder geval aantrekkelijk moeten zijn om wat te blijven hangen voor een praatje en staan de fietsen zó goed in het zicht dat aanbinden niet nodig is.
Midden in de wijk, geen verkeerslawaai, een brede stoep die verblijfsruimte schept, een volledig transparante gevel en weldadige beschutting van grote bomen: helaas niet zo vanzelfsprekend als het in eerste instantie lijkt. Mij lijkt dat de sociale functie zoals hier het best verzekerd is met openbare ruimte.
4.Aantrekkelijk en schoon
De directe fysieke omgeving zou natuurlijk prettig ingericht en waardig onderhouden moeten zijn. Voor alle klanten begint de winkelervaring al buiten het gebouw. Prettig ingericht is een vage omschrijving, maar toch is er onmiddellijk een duidelijk verschil ervaarbaar tussen een gesloten gebouw dat omgeven is door asfaltvlaktes, hekken en slagbomen en een transparant gebouw in een omgeving met groen en beschutting tegen weer en wind. Bij avondopenstelling moet de omgeving ook in het donker als prettig worden ervaren (licht en overzichtelijk).
Super gelegen aan een solitaire hoofdfietsroute langs een park nabij het centrum van IJsselstein.
5.Verkeersveilige aanrijroutes
Veiligheid is niet alleen een zaak van levend aankomen, maar ook van prettig fietsen door veilige omstandigheden. En ook kinderen en oude mensen moeten in staat zijn winkels te bezoeken, te meer naarmate minder winkels op loopafstand liggen. Duurzaam Veilig biedt goede aanknopingspunten: lage snelheden, weinig confrontaties met autoverkeer en geen conflicten met zwaar verkeer. Zijn er toch verkeersaders dan mag je effectieve oversteekvoorzieningen en fietspaden verwachten.
Met deze doorsteek vanaf een rotonde kon ik voorkomen dat fietsers verderop vanaf een drukke fietsstrook linksaf moeten slaan om bij de supermarkt te komen.
6.Autovrije toegang
De beleving van fietsers wordt stukken beter als zij niet met gemotoriseerd verkeer worden geconfronteerd. Bij voorkeur ligt de autoparkeerplaats aan een andere kant van het gebouw dan de ingang voor fietsers en voetgangers, of onder of juist boven het gebouw. Een vrijliggend fietspad voorlangs het gebouw kan soms ook een goede oplossing zijn om te voorkomen dat fietsers over een parkeerterrein moeten laveren.
Deze super op Plein 1992 heeft wellicht het grootste aantal fietsende klanten van alle supermarkten in Maastricht. Het plein is goed gelegen en autovrij, bovenop een grote parkeergarage voor auto’s.
7.Overdekt fietsparkeren
Fietsen staan bij voorkeur droog, onder een luifel of inpandig.
Bij deze super in Enschede staan de fietsen samen met de winkelwagens onder de luifel. Het is een erf dus de fiets hoeft noch op de stoep noch in het rek te worden getild. Een handige, comfortabele oplossing, waarbij wel nog confrontaties met autoverkeer mogelijk zijn.
8.Communicatie en promotie
De fietsers verdienen positieve aandacht. Vaak wordt de aandacht juist op de auto gericht, bijvoorbeeld als klanten bij de kassa steeds een vergoeding voor betaald parkeren wordt aangeboden.
Afgeplakte ramen zijn niet OK, maar deze super in Amersfoort gebruikt wel een rolmodel op de fiets!
